Các loại vật liệu phụ trợ nâng cao chất lượng thi công vật liệu xây không nung - Phần 1. Vữa xây, trát trong thi công vật liệu xây không nung

Tác giả: Một trong những bất cập ở nước ta hiện nay là chưa sử dụng đầy đủ và đúng hướng dẫn các vật liệu phụ trợ trong thi công vật liệu xây không nung nên chưa đạt nâng cao chất lượng thi công công trình. Trong phạm vi bài viết này chúng tôi sẽ tổng hợp và cung cấp thông tin về một số vật liệu phụ trợ trong thi công vật liệu xây không nung để độc giả tham khảo, nhằm góp phần nâng cao chất lượng thi công công trình sử dụng vật liệu xây không nung.

Đặt vấn đề

          Vật liệu xây không nung là vật liệu thân thiện môi trường đang được sản xuất và sử dụng rộng rãi ở nhiều nước trên thế giới. Ở Việt Nam việc sử dụng vật liệu xây không nung ở đầu thế kỷ XXI vẫn còn hạn chế; để phát triển sản xuất và sử dụng sản phẩm này tương xứng với lợi ích và tiềm năng của nó, ngày 28 tháng 4 năm 2010 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số; 567/QĐ-TTg phê duyệt “Chương trình phát triển vật liệu xây không nung đến năm 2020” (sau đây gọi tắt là Chương trình 567); với mục tiêu “sản xuất và sử dụng vật liệu xây không nung thay thế gạch đất sét nung đạt tỷ lệ 20 – 25 % tổng vật liệu xây vào năm 2015, 30 -40 % vào năm 2020…” [1]; ở các nước phát triển tỷ lệ này hiện nay khoảng 70 – 80 %.
            Tuy nhiên, hiện nay ở Việt Nam một số  công trinh do nhiều nguyên nhân việc sử dụng vật liệu xây không nung chưa đạt được kết quả mong muốn. Một trong  các nguyên nhân đó là khi thi công chưa sử dụng đúng và đủ các vật liệu phụ trợ.  Mặc dầu được sử dụng khá phổ biến, nhưng việc thi công vật liệu xây không nung  ở nước ta hiện nay vẫn còn những bất cập; có nơi, có lúc ảnh hưởng đến chất lượng công trình. Một trong những bất cập là chưa sử dụng đầy đủ và đúng hướng dẫn các vật liệu phụ trợ  trong thi công vật liệu xây không nung, do nhiều người chưa nắm vững các tính năng tác dụng của chúng trong thi công vật liệu xây không nung.
            Để góp phần khắc phục tồn tại trên, trong phạm vi bài viết này chúng tôi sẽ  tổng hợp và cung cấp thông tin về một số vật liệu phụ trợ  trong thi công vật liệu xây không nung để độc giã tham khảo,  nhằm góp phần nâng cao chất lượng thi công công trình sử dụng vật liệu xây không nung.
 
Phần 1. Vữa xây, trát trong thi công vật liệu xây không nung
 
            Sản phẩm vật liệu xây không nung  rất đa dạng, nhưng hiện nay ở Việt Nam chủ yếu đang sử dụng một số loại:
- Gạch bê tông (xi măng - cốt liệu), theo TCVN 6477:2016-Gạch bê tông;
 - Bê tông khí chưng áp, theo TCVN 7959:2017-Bê tông nhẹ- Sản phẩm bê tông khí chưng áp - Yêu cầu kỹ thuật;
 - Bê tông bọt, bê tông khí không chưng áp, theo TCVN 9029:2017- Bê tông nhẹ - Sản phẩm bê tông bọt và bê tông khí không chưng áp - Yêu cầu kỹ thuật
- Tấm tường Acotec, sản phẩm theo TCVN 11524:2016- Tấm  tường rỗng bê tông đúc sẵn theo công nghệ đùn ép
 - Các loại khác:  Tấm thạch cao theo TCVN 8256:2009 – Tấm thạch cao-Yêu cầu kỹ thuật; tấm 3D theo TCVN 7575-1:2007 - Tấm 3D dùng trong xây dựng. Phần 1: Quy định kỹ thuật,
            Vữa  xây (trát) là hỗn hợp của một hoặc nhiều chất kết dính vô cơ, cốt liệu nhỏ, có hoặc không có phụ gia chức năng, được trộn sẵn ở trạng thái khô tại các cơ sở sản xuất (vữa khô); trộn với nước (vữa tươi);  dùng để xây hoặc hoàn thiện các công trình xây dựng. Tùy thuộc vào loại vật liệu xây sử dụng để lựa chọn loại vữa xây (trát) tương thích. Dưới đây giới thiệu một số loại vữa xây, trát dùng cho ba sản phẩm vật liệu xây chủ yếu  đang được sử dụng ở Việt Nam

            1- Vữa xây-trát sử dụng cho bê tông khí chưng áp (AAC).

    Các block AAC nói riêng, bê tông khí, bê tông bọt nói chung có các tính năng khác với gạch đất sét nung và gạch bê tông; các block AAC có sai số kích thước nhỏ, bề mặt phẳng nên có thể giảm đáng kể chiều dày mạch vữa và lớp trát, đặc biệt có thể không cần trát chỉ cần bả matit và sơn. Tuy nhiên do độ hút nước cao, bề mặt phẳng  và độ co khô lớn nên yêu cầu tính năng của vữa xây và vữa trát cho AAC khác với vữa xây, trát thông thường theo TCVN 4314:2003. Do đó để thi công tường AAC đảm bảo chất lượng phải sử dụng vữa chuyên dụng theo TCVN 9028:2011 – Vữa cho bê tông nhẹ; gồm vữa xây lớp mỏng và vữa trát.
   Trên thế giới khi xây AAC, các nước đều sử dụng vữa chuyên dùng; nhiều nước đã công bố tiêu chuẩn kỹ thuật cho các loại vữa xây, trát cho AAC. Mỹ có ASTM C1660-09 Standard Specification for Thin-bed Mortar for Autoclaved Aerated Concred (AAC) Masonry. EU có EN 998-1,2:2003 (E) Specification for Mortar for masonry – Part 1: Rendering and plastering mortar. Part 2: Mansory mortar. Trung Quốc ban hành tiêu chuẩn kỷ thuật Ngành VLXD NưỚC CHND Trung Hoa: JC 890-2001 – Vữa xây và vữa trát dùng cho bê tông khí chưng áp. Công ty “Q-CON” Thái Lan áp dụng tiêu chuẩn cơ sở : “Q-CON” Thin-bed  Adhesive Mortar,  đối với vữa xây  và “Q-CON”  Rendering Mortar đối với vữa trát; cho AAC. Các nhà máy của YTONG  sản xuất và cung cấp vữa xây (Ytong adhesive mortar), vữa trát (Ytong base coat plaster, Ytong top coat plaster) cho các nhà thầu sử dụng AAC của họ.
            Ở Việt Nam hiện có nhiều cơ sở sản xuất vữa xây, vữa trát và các loại vật liệu hoàn thiện chuyên dùng cho bê tông tổ ong nói chung và AAC nói riêng; Chất lượng của các sản phẩm theo TCVN 9028:2011; tuy nhiên khi sử dụng cần phải lựa chọn loại vữa tương thích với chất lượng của AAC, đặc biệt là khả năng giữ độ lưu động và độ co khô cuả vữa
           Một số đơn vị sản xuất vữa xây trát cho bê tông khí chưng áp (AAC): Công ty A&P sản xuất và cung cấp vữa Mova wall clair, mác 35,50,75 để xây AAC; Mova Skimcoat AAC để trát và hoàn thiện. Công ty TNHH VLXD Mới TENZI sản xuất và cung cấp vữa xây KELAI-MOAAC-01 và vữa trát KELAI-MOAAC-02. Công ty CP TM Cánh Buồm Đỏ sản xuất vữa xây NEXTBUILD BLOCK-M, vữa trát NEXTBUILD BLOCK-R và bột bã TECHHOME SKIMCOAT- (EX, IN, ULTRA).
Một số nhà máy AAC cũng sản xuất vữa xây, vữa trát cho AAC, Công ty CP Sông Đà-Cao Cường sản xuất vữa xây, vữa trát SLC-MORTAR cho gạch nhẹ   ; công ty CP GK Tân Kỷ Nguyên sản xuât vữa xây EBT, vữa trát EBP, vữa tô Skimcoat EBS; v.v
            Chất lượng một số loại vữa xây, trát cho AAC được nêu dưới đây.
      -Vữa cho gạch không nung KELAI là dòng vữa cho gạch bê tông nhẹ, TENZI hiện có 2 loại vữa KELAI-MOAAC, với các tính năng được trình bày ở Bảng 1.[2 ]
 KELAI-MOAAC-01 là vữa xây cho gạch bê tông nhẹ;
 KELAI-MOAAC-02 là vữa tô, trát cho gạch bê tông nhẹ.
 

   
 
    -   Vữa xây, trát gạch AAC  do Công ty CP Sông Đà-Cao Cường  sản xuất
có thành  phần chính gồm: xi măng, cát, phụ gia tăng độ bám dính, chống thấm, chống co ngót, giữ nước, tro bay; hất lượng đáp ứn the yêu cầu  của TCVN 9028:2011
            Vữa xây gạch nhẹ SCL-MORTAR-X là vữa khô trộn sẵn chuyên dụng dùng xây gạch  AAC, gạch bê tông bọt. Vữa trát tường gạch nhẹ SCL-MORTAR-T là vữa khô trộn sẵn chuyên dụng có cường độ bám dính cao dùng trát tường gạch AAC,  tường gạch bê tông bọt, trát trần, trát cột,..Các thông số kỹ thuật được nêu ở  Bảng 2 [3]..
 

-Công ty CP Gạch khối Tân Kỷ Nguyên sản xuất các loại vữa xây, trát cho sản phẩm bê tông khí chưng áp E-Block của công ty với các tính năng kỹ thuật như trình bày ở Bảng 3. [4]..
 

 
            *) Phá hủy xảy ra tại mặt tiếp xúc giữa vữa và nền
2- Vữa xây-trát cho gạch bê tông
            Đối với gạch bê tông (TCVN 6477:2016) có thể sử dụng vữa xây dựng thông thường theo TCVN 4314:2003 Vữa xây dựng – Yêu cầu kỹ thuật; hoặc sử dụng vữa xây chuyên dụng cho gạch bê tông càng tốt. Tuy nhiên nên sử dụng các loại vữa ở dạng vữa khô trộn sẵn.
            Hiện  nay có nhiều đơn vị sản xuất  đang sản xuất và cung ứng ra thị trường nhiều loại vữa xây dựng, trong đó có vữa xây-trát cho gạch bê tông:  Công ty CP Hóa chất, Xây dựng A&P; công ty CP Sông Đà-Cao Cường, công ty CP Cánh Buồm Đỏ, Công ty CP Sản xuất Phát triển VLXD CTA ,…
Công nghệ sản xuất vữa xây-trát cho gạch bê tông cơ bản như sản xuất vữa thông thường.  Dưới đây xin nêu một số cơ sở sản xuất sản phẩm vữa xây, trát cho gạch bê tông.
            -Công  ty CP Hóa chất, Xây dựng A&P . Vữa khô đa năng, vữa xây, vữa trát Mova Redymix là dòng vữa khô cao cấp (mác 100, mác 75 và mác 50) được trộn sẵn và đóng bao tại nhà máy Mova (thuộc Công ty CP Hóa chất, Xây dựng A&P). Thành phần của vữa bao gồm hỗn hợp xi măng, phụ gia polyme, cốt liệu sấy khô chọn lọc, sàng sạch loại bỏ hết bùn, sét, tạp chất có hại và các phụ gia  chức năng khác, được sản xuất trên dây chuyền hiện đại,  Ưu điểm nổi bật nhất của  vữa xây, vữa trát Mova Redymix là chất lượng vữa được bảo đảm tại nhà máy và đạt tiêu chuẩn quốc gia: vữa sạch tạp hại, có tuổi thọ cao (do cường độ liên kết được đảm bảo), tiết kiệm chi phí (không phải sàng cát và giảm trên 90% dọn vệ sinh và vận chuyển phế thải ra khỏi công trình) . [5]..  
            Vữa khô, vữa xây, vữa trát Mova Redymix thích hợp cho các công trình cao tầng đòi hỏi chất lượng cao, chuyên dùng để sửa chữa, cải tạo các hạng mục trong tòa nhà mà không cần ngừng hoạt động cũng như dùng cho để trùng tu, nâng cấp hoặc xây mới các công trình văn hóa như đình, chùa, nhà thờ… Ngoài ra, vữa khô đa năng Mova Redymix đặc biệt thích hợp với các công trình nằm trong khu vực ngõ nhỏ, đường hẹp tại các thành phố và các khu đô thị.
            - Công ty CP Sản xuất Phát triển VLXD CTA là một trong những đơn vị tiên
Phong trong nghiên cứu phát triển và ứng dụng công nghệ vật liệu thân thiện với môi trường. Trong nỗ lực chống biến đổi khí hậu ngành xây dựng thế giới đã có bước chuyển mình mạnh mẽ. Vật liệu xây dựng mới có tính bền vững, thân thiện với môi trường trở thành lựa chọn hàng đầu của các công trình. Để đồng hành với ngành xây dựng Việt Nam, chúng tôi đã nỗ lực nghiên cứu và sản xuất thành công vật liệu mới thân thiện với môi trường ,trong đó có   Vữa khô trộn sẵn DM – 03
Vữa khô trộn sẵn DM – 03 là loại vữa khô trộn sẵn, với thành phần chính gồm: xi măng, cát sạch độ ẩm <1%, , phụ gia hỗn hợp đa chức năng;  sản xuất theo TCVN 4314:200, mác M50, M75, M100; dùng để xây, trát các kết cấu xây bằng gạch bê tông [6]..  
          - Công ty  Cổ phần  M&G (Hoàng Mai - Hà Nội)  sản xuất vữa khô trộn sẵn
 dùng xây trát gạch bê tông (gạch XMCL),với các tính năng được trình bày ở Bảng 4 [7]..
             - Công ty CP Sông Đà-Cao Cường sản xuất vữa xây, trát cho tường gạch bê tông SCL-MORTAR  với thành phần chủ yếu: xi măng, cát sạch, tro bay nhiệt điện, phụ gia polime,...; có các tính năng như sau: [3]..
 + Vữa xây
- Dung trọng: 1450-1650 kg/ m3 vữa khô
 - Cường độ chịu nén tối thiểu đạt:  (≥  50, 75, 100, 125), MPa
-  Lượng nước yêu cầu: (20-24)% khối lượng vữa khô.
.-  Độ dày mach vữa: từ 7 đến 10 mm
 + Vữa trát
- Dạng tồn tại: Bột khô màu xám
- Tỷ trọng: 1400 ÷ 1600 kg/ m3
- Kích thước hạt cốt liệu lớn nhất: ≤ 1,25 mm
- Độ lưu động: ≥ 180 mm
- Thời gian bắt đầu đông kết: ≥ 180 phút
- Cường độ nén: M50 = 5,0 MPa, M75 = 7,5 MPa, M100 = 10,0 MPa
- Cường độ bám dính: ≥ 0,4 (N/mm2)
- Đóng gói: trong bao giấy chống ẩm 50 kg/ bao, 25 bao/ pallet

 
3- Vữa liên kết cho tấm Acotec

            Một trong những ưu điểm của tường Acotec là không cần trát. Để gắn kết các tấm Acotec với nhau có thể sử dụng keo liên kết dạng bột mịn được sản xuất từ xi măng, cát nghiền, phụ gia khoáng, phụ gia polymer;khi sử dụng trộn với nước. Keo liên kết có khối lượng thể ích 1400 kg/m³; cường độ bám dính sau 24 giờ ≥ 0,5 Mpa, sau 28 ngày ≥ 1,0 Mpa. [8]
             Hiện nay công ty Cổ phần IPRO  đã nghiên cứu sản xuất và cung cấp sản phẩm PRO-ACOTEC là vữa khô trộn sẵn được sản xuất dựa trên cơ sở: xi măng pooclang, chất độn mịn và phụ gia;  sử dụng để dính kết bê tông với bê tông hoặc với các vật liệu khác như: gắn kết các tấm tường bê tông ACOTEC, gắn kết bê tông tại các vị trí mạch ngừng . Với hiệu ứng nở không co ngót và khả năng bám dính rất cao trên các vật liệu gốc xi măng PRO-ACOTEC luôn kín khít giữa hai lớp vật liệu không gây tách nứt. Sản phẩm PRO-ACOTEC có màu ghi xám, độ giữ nước ≥ 95 %, cường độ bám dính sau 14 ngày ≥ 2,0 Mpa, cường độ chịu nén sau 14 ngày ≥ 20,0   Mpa. Tỷ lệ trộn khuyến cáo: nước/chất rắn  = 0,18÷0,21. . [9]..
               
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1-Quyết định số 567/QĐ-TTg ngày 28 tháng 4 năm 2010 Về việc phê duyệt Chương trình phát triển vật liệu xây không nung đến năm 2020.
vụ năm 2019 của ngành Xây dựng – Hà Nội -  tháng 01/2019.
2- http:// tenzi.com.vn/san-pham/vua-xay-kelai 01-gach-aac
3 www.vuakho.vn
4- www.e-block.com.vn/eblock/products
5- homebeton.vn/vua-kho-tron-san-da-nang-mova-redmix
6- ctagroup.com.vn/product-post/ vua-kho-tron-san
7- http://www.choxaydung.com.vn/
8- Viện Khoa học và công nghệ Xây dựng. Tài liệu đào tạo “Thiết kế và Thi công Công trình sử dụng Gạch không nung” - Mô đun PNFB-2. Hà Nội – 10/2017.
9- Iprovietnam.com

10- www.songdacaocuong.com.vn

(Còn tiếp: Phần 2. Các loại vật liệu phụ trợ khác)
TS. Thái Duy Sâm - P. Chủ tịch - Tổng Thư ký
Hội Vật liệu xây dựng Việt Nam